ashwini.kawale@timesgroup.com
Tweet – ashwinikawaleMT
नाशिक : भारतातील वनसंपदेचे आकर्षण अतिप्राचीन काळापासून आहे. भारतीय वनस्पतीचे जतन करण्यासाठी अनेक संस्था पुढे येत असून, कालौघात दुर्लक्षित ठरलेल्या भारतीय प्रजातीच्या वनस्पतींना पुन्हा महत्त्व प्राप्त करून देण्याचा प्रयत्न नाशिकमध्ये मूळ धरत आहे. या दृष्टीने पाऊल उचलत पर्यावरणप्रेमी व नेचर फॉरएव्हर सोसायटीचे मोहम्मद दिलावर यांनी ‘नेचर इंडिया नर्सरी’ची स्थापना केली आहे. केवळ भारतीय प्रजातीच्याच वनस्पतींचा समावेश असलेली ही नर्सरी देशाच्या पर्यावरण संवर्धनासाठी मोलाची ठरत आहे.
भारतातील बहुतांश नर्सरींमध्ये विदेशी प्रजातींच्या वनस्पतींना प्राधान्य दिले जात असून, त्यांचीच लागवड मोठ्या प्रमाणात केली जाते. परिणामी, भारतीय प्रजातीच्या वनस्पती या अधिक गुणधर्मयुक्त व पर्यावरणासाठी मोलाच्या असल्या तरी त्या दुर्लक्षित राहत आहेत. त्यामुळेच या वनस्पती नामशेष होण्याची भीतीही पर्यावरणप्रेमींमध्ये निर्माण झाली आहे. या वनस्पतींचा प्रचार, प्रसार व संरक्षण करण्याची गरज ओळखत या नर्सरीची स्थापना करण्यात आली आहे. नाशिक पुणे रोडवरील श्रीकृष्ण लॉन्सजवळ ही नर्सरी सुरू करण्यात आली आहे. जंगली, फळे, मेडिसिनल, रीलिजिअस, लँडस्केपिंग, प्लँट्स या प्रकारांमधील २५० वेगवेगळ्या प्रकारच्या भारतीय प्रजातीच्या वनस्पतींचा यामध्ये समावेश असल्याने ती वैशिष्ट्यपूर्ण ठरली आहे. शिवाय विदेशी प्रजातींच्या तुलनेत भारतीय वनस्पतींचे पर्यावरणीय महत्त्वही अधिक असून, फुलपाखरू व इतर काही पक्ष्यांसाठी हे आकर्षणाचे ठिकाण ठरत आहे.
या वनस्पतींचा समावेश
सप्तपर्णी, सुपारी, हिरवा चाफा, नीम, ताडगोळा, पलाश, धाऊरा, किन्हई, अशिंद, रोहितुका, बुजडा, हळद, लिंबू, दालचिनी, टेंभुर्णी, पिवळा कांचन, कापूर, भोकर, रुद्राक्ष, आंबोडी, उंबर, पिंपळ, माधवीलता, मेहंदी, बकुळ, लिंबू तुळस, मिरी, पिस्ता, अग्निमंथ, शमी, बिब्बा, सर्पगंधा, रिठा, कुसुम, लवंग, अश्वगंधा, अर्जुन आदी. याशिवाय थंबेर्गिया प्रकारातील सुंदर व दुर्मिळ प्रकारच्या वेली, १५ प्रकारच्या भारतीय वेली, फायकस प्रजातीतील वनस्पती आदींचाही यात समावेश आहे.
भारतीय वनस्पती या सुंदर नसतात व त्यांची वाढही लवकर होत नाही, अशी धारणा आपल्याकडे आहे. ही धारणा पूर्णतः चुकीची असून, ती भारतीय वनस्पतींबाबत घातक ठरणारी आहे. या वनस्पतींची लागवड फ्लॅट, रस्त्याच्या कडेला, रहिवासी भागात अशा सर्व ठिकाणी करता येते. या वनस्पतींविषयी लोकांना शिक्षण देणे हे आमचे ध्येय आहे.
– डॉ. मोहम्मद दिलावर, नेचर इंडिया नर्सरी
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट