विविध प्रकारच्या इमारती, धरणे, रस्ते, महामार्ग इत्यादी बांधकाम करण्यासाठी आता राज्य सरकार फेरोसिमेंट तंत्रज्ञानाचा वापर करणार आहे. त्यासाठी एक हस्तपुस्तिका काढण्याचा निर्णय सरकारने घेतला असून, त्याचे काम नाशिकच्या मेरीमध्ये होणार आहे. त्यासाठी एका समितीची स्थापनासुध्दा करण्यात आली आहे. या समितीचे अध्यक्षपद मेरीचे चिफ इंजिनिअर रवींद्र उपासनी यांच्याकडे देण्यात आले असून, दहा सदस्यांची ही समिती सरकारला अहवाल सादर करणार आहे.
राज्यातील सरकारी बांधकामात ही पध्दत वापरली जाणार आहे. त्यासाठी या तंत्रज्ञानाची माहिती सर्व सरकारी अभियत्यांना व्हावी यासाठी मार्गदर्शक ठरणारी पुस्त‌िकाही नाशिकमध्ये तयार होणार आहे. त्यात फेरोसिमेंट तंत्रज्ञान, फेरोसिमेंट बांधकाम व दर विश्लेषण, पध्दती इत्यादी माहिती दिली जाणार आहे. त्यासाठी ही समिती काम करणार आहे.
साधे-सोपे तंत्रज्ञान
विविध प्रकारच्या इमारती, धरणे, रस्ते महामार्ग इत्यादी बांधकाम करताना कुशल कारागीर अद्यावत बांधकाम साहित्य व योग्य गुण नियंत्रण यांची आवश्यकता असते. परंतु, प्रत्येक ठिकाणी या सर्वांची उपलब्धता होणे शक्य नसते. फेरोसिमेंट तंत्रज्ञान वापरल्यास या सर्व बाबींची आवश्यकता अल्प प्रमाणात असते. फेरोसिमेंट तंत्रज्ञान साधे व सोपे असून हे स्थापत्य अभियंत्यांसाठी पूरक तंत्रज्ञान आहे. त्यामुळे बांधकाम अधिक मजबूत होऊन खर्चही वाचवता येवू शकतो.
काय आहे फेरोसिमेंट तंत्रज्ञान
फेरोसिमेंट म्हणजे लोखंडी सळ्यांच्या वेल्ड केलेल्या सांगाड्यांवर घट्ट ताणून बसविलेल्या लोखंडाच्या बारीक तारांच्या जाळ्यात दाबून भरलेले मोयक्रो काँक्र‌िट होय. जगभर पारंपरिक बांधकामाची पध्दत पूर्णपणे बदलून फेरोसिमेंट तंत्रज्ञानाच्या बांधाकामाचा वापर केला जात आहे. या तंत्रज्ञानात आधी फ्रेमस्ट्रक्चर उभे करून त्यानंतर वीटकामाच्या भिंती उभ्या करण्याच्या एकदम विरुध्द आहे. आधी भिंती उभारुन त्यांच्या पोटात फ्रेमवर्क उभे करणे ही अत्यंत नाव‌िण्यपूर्ण पध्दत आहे.
तंत्रज्ञानाची उपयुक्तता
खडी, सिमेंट, माती, मुरुमाचे भाव मोठ्या प्रमाणावर वाढले आहेत. त्यावर उपाय शोधत फेरोक्रिट तथा फेरोसिमेंटचा शोध लावण्यात आला आहे. वापरण्यास सोपे व सर्वत्र वापर होत असलेले हे तंत्रज्ञान आहे. प्रचलित आरसीसी बांधकामाला योग्य पर्यावरणपूरक पर्याय म्हणून फेरोसिमेंट तंत्रज्ञान अत्यंत उपयुक्त आहे. किफायतशीर अशा या बांधकाम पद्धतीचा प्रसार सर्वत्र वेगाने होत असून, त्यामुळे सरकारने त्याचा वापर करण्याचा निर्णय घेतला आहे. सिमेंटच्या कमी वापरामुळे कार्बनच्या उत्सरणात व लाकूड, मातीच्या विटांपासून मुक्तता होणार आहे.
फेरोसिमेंट बनवण्याचे प्रकार
फेरोसिमेंट बनविण्यास तीन प्रकारचे बांधकाम साहित्य लागते. एक सांगाडा वेल्ड करण्यासाठी लोखंडी सळ्या, दुसरे म्हणजे त्यावर बांधण्यासाठी बारीक तारांच्या जाळ्या, वेल्डमेश, चिकनमेशच्या स्वरुपात आणि तिसरे जाळ्यात दाबून भरण्यासाठी उच्च दर्जाचे घट्ट सिमेंट मॉर्टर.
तीनच कामगार लागतात
फेरोसिमेंट बनविण्यासाठी तीनच प्रकारचे कुशल कामगार लागतात. एक म्हणजे सांगाडा वेल्ड करणारा वेल्डर, दुसरा जाळ्या बांधणारा फिटर आणि तिसरा मॉर्टर भरणारा गवंडी. त्यामुळे कुशल कामगारांचा प्रश्नही या तंत्रज्ञानामुळे निकाली निघणार आहे.
समितीत नाशिकचे सहा जण
अकरा जणांच्या समितीचे अध्यक्ष मेरीतील रवींद्र उपासनी आहेत. त्यांच्याबरोबर सदस्य म्हणून नियोजन व जलविज्ञानचे मुख्य अभियंता राजेंद्र पवार, मेरीचे अधीक्षक अभियंता रा. वि. श्रीगिरीवार, म. श. बेंद्र, व्ही. पी. रामगुडे व वैज्ञानिक संशोधन अधिकारी अ. शा. महिरे हे पदसिध्द सदस्य सचिव असणार आहेत.
समितीची आताच स्थापना झाली आहे. त्यामुळे विविध सूचना घेवून कामाचा दर्जा, व्यावहारिकता याचा अभ्यास करुन फेरोसिमेंट तंत्रज्ञानाचा अहवाल सरकारकडे पाठवला जाणार आहे. त्यानंतर हस्तपुस्तिका तयार होईल. ती सर्वांना मार्गदर्शक ठरावी यासाठी ही समिती काम करेल.
-रवींद्र उपासनी, अध्यक्ष, फेरोसिमेंट तंत्रज्ञान अभ्यासगट समिती
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
