संपत थेटे/नवनाथ वाघचौरे
नाशिक : ब्लॅक अॅण्ड व्हाइटच्या जमान्यात ‘नेक दिल’, ‘अपराजिता’, ‘मॉडर्न गर्ल’ असे एकसे एक सुपरहिट चित्रपट देणाऱ्या साठच्या दशकातील अभिनेत्रीच्या वाट्याला कफल्लक आयुष्य आले आहे. नाशिकमध्ये अवघ्या पाचशे स्क्वेअर फुटाच्या फ्लॅटमध्ये त्या दुर्दैवी आयुष्य कुंठत आहेत. मात्र, आयुष्यात आलेल्या कफल्लकपणाचं दुःख नाही, तर जवळच्या लोकांनीच दिलेला दगा जास्त वेदना देणारा असल्याचं त्या म्हणतात. ही शोकांतिका आहे शंभरीच्या उंबरठ्यावर असलेल्या अभिनेत्री स्मृती बिश्वास-नारंग यांची...
१९३० ते १९६० अशी तब्बल तीन दशके त्यांनी चित्रपटसृष्टीवर अधिराज्य गाजवले. लावण्यखणी सौंदर्य आणि दमदार अभिनयाची मोहिनी त्यांनी प्रेक्षकांवर घातली. दुर्दैवाने त्यांची ही रूपेरी आणि भव्य कामगिरी अनुभवणारी पिढीही आता सरत चालली आहे. ज्या रूपेरी पडद्यावर तब्बल तीन दशके आपला प्रभाव सोडला, ती चित्रपटसृष्टीही स्मृती बिश्वास यांना विसरली असल्याचे वास्तवही यानिमित्ताने समोर आले आहे.
हिंदी आणि बंगाली भाषेत एकूण ९० चित्रपटांमध्ये त्यांनी भूमिका साकारल्या आहेत. सिनेसृष्टीतील योगदानाबद्दल असंख्य पुरस्कारांनीही त्यांना गौरविण्यात आले. २०११ मध्ये दादासाहेब फाळके गोल्डन इरा अॅवॉर्डने त्यांचा गौरवही करण्यात आला. याच दादासाहेब फाळके यांच्या जन्मभूमीत आनंदाने, गौरवाने विसावण्याऐवजी त्यांना अगतिकतेने आसरा घ्यावा लागला आहे.
डॉ. राजीव व जितू या साठीत पोहोचलेल्या त्यांच्या दोन अविवाहित मुलांसह त्या नाशिकमध्ये एका छोटेखानी फ्लॅटमध्ये राहतात. कधी काळी कोट्यवधी रुपयांची मालमत्ता असलेल्या बिस्वास-नारंग कुटुंबाकडे आता नाशिकमधला पाचशे स्क्वेअर फुटाचा फ्लॅट तेवढा उरला आहे. ख्रिश्चन धर्मप्रसाराचे काम करणाऱ्या बहिणीच्या आश्रयाने तीन वर्षांपूर्वी त्यांनी मुंबईतून नाशिकमध्ये मुक्काम हलवला. कोलकाता-लाहोर-कोलकाता-मुंबई आणि आता नाशिक असा त्यांच्या आयुष्याचा प्रवास थक्क करणारा आहे.
त्यांचे पती डॉ. एस. डी. नारंग ऊर्फ राजा प्रसिद्ध चित्रपट दिग्दर्शक होते. १९९० च्या दशकात त्यांचे निधन झाल्यानंतर स्मृती बिश्वास यांच्या दुर्दैवाचे दशावतार सुरू झाले. देशभरात अनेक ठिकाणी असलेली हजारो कोटींची मालमत्ता केअरटेकर मंडळी, तसेच काही नातेवाइकांनी बळकावल्याचे त्या सांगतात. मुंबईतील बंगले व इतर मालमत्ता बिल्डर, तसेच अंडरवर्ल्डमधील मंडळींनी लुटल्याचीही माहिती त्यांनी दिली. डॉ. नारंग यांचे निधन आणि त्यानंतर घडलेल्या अनुचित घटनांतून संपूर्ण कुटुंबावर मानसिक आघात झालेला आहे. दोन्ही मुलं हाताला मिळेल ते काम करून उदरनिर्वाह करीत आहेत.
‘नाम और शोहरत लेकर क्या करुं..?’
वैद्यकीय उपचारांसाठीही पदरी पैसे नाहीत, मग न्यायालयीन लढा लढून प्रॉपर्टी परत तरी कशी मिळवणार, हा त्यांच्या मुलाचा सवाल मनाला चटका लावून जातो. स्मृती मात्र आजही तितक्याच स्वाभिमानीपणे जगत आहेत. ‘नाम और शोहरत लेकर क्या करुं..?’ ही त्यांची अगतिकता काळजाला घरे पाडते.
फिल्मी कारकीर्द
व्ही. शांताराम, एस. डी. नारंग, जे. के. माहेश्वरी, सत्यजित रॉय, बिमल रॉय, जी. बॅनर्जी, मृणाल सेन, बी. आर. चोप्रा, पी. एल. संतोषी अशा बड्या दिग्दर्शकांची एकेकाळी माझ्या घरी रांग लागलेली असायची, असे स्मृती बिश्वास-नारंग अभिमानाने सांगतात. सुपरस्टार प्राण, अशोक कुमार, एस. डी. नारंग, राज कपूर, देव आनंद, गुरुदत्त, राजकुमार, किशोरकुमार, बलराज साहनी यांसारखे अभिनेते, तसेच नर्गिस, मधुबाला, नूतन या अभिनेत्रींसोबत स्मृती यांनी अभिनयाची छाप सोडली. १९३० मध्ये ‘संध्या’ या बंगाली चित्रपटाद्वारे बालकलाकार म्हणून त्यांनी कारकिर्दीची सुरुवात केली. त्यानंतर कोलकात्याहून १९४२ मध्ये लाहोर गाठले व प्राण यांच्यासोबत रागिणी हा पहिला चित्रपट केला. लाहोर फिल्म इंडस्ट्रीत तब्बल ७ सुपरहिट हिंदी चित्रपट त्यांनी केले. १९४७ मध्ये देशाची फाळणी झाल्यावर पुन्हा कोलकाता येथे निर्वासित म्हणून आल्यावर त्यांनी तब्बल २८ बंगाली सुपरहिट चित्रपट केले. १९५२ ते १९६० या काळात हिंदी चित्रपटसृष्टीत स्मृती बिश्वास-नारंग याच्या सुपरहिट चित्रपटांची लाटच आली. सुपरस्टार देव आनंद यांना लग्नास नकार देत १९६० मध्ये प्रसिद्ध सिनेनिर्माता व दिग्दर्शक, लेखक डॉ. एस. डी. नारंग यांच्याशी विवाह केल्यानंतर स्मृती यांनी सिनेसृष्टीला कायमचा रामराम ठोकला.
सुपरहिट चित्रपट
नेक दिल, कैसे भुलूं, मुक्ती, चितगाव, अपराजिता, अभिमान, अनुराग, जबान बंदी, सुहान, आरजू, हमदर्द, हमसफर, बाप रे बाप, भागम भाग, डाका, मर्यादा, ताज, तलवार, मॉडर्न गर्ल.
''फिल्म इंडस्ट्री में नाम और शोहरत बहुत मिलती है, लेकिन शांती नहीं. इसलिए जिंदगी से तंग आयी हूँ| मुंबई के महल से नासिक की झोपडी अच्छी है| यहाँ के लोग बहुत अच्छे है|'' - स्मृती बिश्वास-नारंग, ज्येष्ठ अभिनेत्री
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
