तंत्रज्ञानावर विसंबण्याचे प्रमाण दिवसेंदिवस वाढत असून, तंत्रज्ञानाभोवती आपले जीवन फिरत आहे. भविष्यात या परिस्थितीमुळे मेकॅनिकल वस्तूही नाहीशा होणार असून, इलेक्ट्रॉनिक व सॉफ्टवेअरचा वापरच महत्त्वाचा होणार आहे. तंत्रज्ञानाच्या एवढ्या जवळ आपण गेल्यानंतर साहजिकच त्यातील आव्हानेदेखील वाढणार आहेत. ‘वॉनाक्राय’ प्रकरण पाहता भविष्यात सायबरयुद्धाचे आव्हान निर्माण होण्याची शक्यता आहे, असे मत आयटीतज्ज्ञ पीयूष सोमाणी यांनी व्यक्त केले.
गेल्या आठवड्यात जगभरात झालेल्या ‘वॉनाक्राय’ या रॅम्सवेअर व्हायरसच्या हल्ल्याने चांगलाच गोंधळ घातला. या पार्श्वभूमीवर अशा हल्ल्यांपासून समाज सुरक्षित राहावा, यासाठी ‘सायबर हल्ला आणि आपण’ या विषयावर ‘मटा संवाद’ उपक्रमाचे ‘महाराष्ट्र टाइम्स’च्या वतीने आयोजन करण्यात आले होते. त्यावेळी सोमाणी यांनी मार्गदर्शन करीत उपस्थितांशी संवाद साधला. वैराज कलादालनात शुक्रवारी हा कार्यक्रम झाला आर्किटेक्ट अॅण्ड इंजिनीअर्स असोसिएशनचे वैराज कलादालन हे या कार्यक्रमाचे व्हेन्यू पार्टनर होते.
सोमाणी म्हणाले, की रॅम्सवेअरने धुमाकूळ घालून सध्या जगभराला वेठीस धरले आहे. परंतु, ही केवळ सुरुवात आहे. येत्या पंधरा-वीस वर्षांत मोबाइल्स, कॉम्प्युटरबरोबरच रेल्वे नेटवर्क, कार नेटवर्क सर्व हॅक होऊन भयावह परिस्थिती ओढावण्याची शक्यता आहे. परंतु, खेदाची बाब म्हणजे भारतीय आजही याचे गांभीर्य ओळखताना दिसत नाहीत. आपल्या आवश्यक माहितीचा बॅकअप घेण्याचाही कंटाळा त्यांच्यात दिसून येतो. अमेरिकेत प्रत्येक नागरिक याबाबत जागरूक दिसतो. भारतीयांनी वेळीच योग्य काळजी घेणे गरजेचे अाहे.
प्रारंभी सोमाणी, अमर ठाकरे, आर्किटेक्ट अॅण्ड इंजिनीअर्स असोसिएशनचे अध्यक्ष सचिन गुळवे यांचे पुष्पगुच्छ देऊन स्वागत करण्यात आले. ‘मटा’चे निवासी संपादक शैलेन्द्र तनपुरे यांनी प्रास्ताविक केले. पल्लवी जुन्नरे यांनी सूत्रसंचालन करून आभार मानले.
प्रश्नोत्तरांद्वारे शंकानिरसन
सायबर हल्ल्याचे वाढते धोके लक्षात घेता यावेळी उपस्थितांनी आपल्या शंका सोमाणी व ठाकरे यांच्यापुढे मांडल्या. डेबिट कार्ड, क्रेडिट कार्ड, सोशल मीडियाचा वापर, बँकेकडून येणारे फोन कॉल्स, पासवर्ड आदी प्रश्नांचे निरसनही यावेळी करण्यात आले. विंडोज ऑपरेटिंग सिस्टीममध्ये व्हायरसला अॅटॅक करणे सहज शक्य होते. त्यामुळे जगभरातील नामांकित संस्था आपले कामकाज लिनक्स या ऑपरेटिंग सिस्टीमवरून करत असल्याचे सोमाणी यांनी सांगितले. परंतु, ही सिस्टीम किचकट असल्याने भारतात ती वापरली जात नाही. जेथे विंडोजचा वापर होतो त्यांनी सर्व्हरच्या संरक्षणासाठी इंटरनल फायरवॉल रुल्सते लेयर्सची आवश्यकता यावेळी व्यक्त करण्यात आली.
--
फसवणूक झाल्यास सायबर सेलला कळवा
आयटीतज्ज्ञ अमर ठाकरे यांनी सायबर हल्ल्याच्या जगभरातील वेगवेगळ्या केसेसेबद्दल माहिती दिली. सोशल मीडियाचा, ऑनलाइन व्यवहाराचा वापर करताना अनेकांची फसवणूक झाल्याची उदाहरणे वारंवार समोर आली आहेत. त्यातील गांभीर्य लक्षात घेतले पाहिजे. दर सहा महिन्यांनी पासवर्ड बदलायलाच हवा. भविष्यात हे आव्हान वाढणार असून, आपण याबाबत अधिकाधिक माहिती जाणून घेत त्याविषयी जागरूक राहणे आवश्यक आहे. एखाद्या फोन कॉलद्वारे, ई मेलद्वारे किंवा अन्य ऑनलाइन मार्गाने फसवणूक होत असल्याचे लक्षात येताच ताबडतोब सायबर सेल, पोलिस स्टेशनला ही माहिती देण्याचे आवाहन त्यांनी यावेळी केले. ऑनलाइन व्यवहार करताना आपण आपल्या खात्यासाठी नोंदवलेल्या मोबाइल क्रमांकावर ओटीपी नंबर येतो. हा नंबर केवळ त्या व्यक्तीलाच माहिती असल्याने सुरक्षित व्यवहारासाठी तो अत्यंत महत्त्वाचा आहे. जगभरात आपल्या वैयक्तिक डेटा संरक्षणासाठी ही यंत्रणा महत्त्वाची मानली जाते.
--
ही काळजी घ्यावी.
• सिस्टीमवर अनावश्यक गोष्टी टाकू नयेत, डाऊनलोड करू नयेत.•आपल्या सिस्टीमवरील डेटाचा बॅकअप घेणे अत्यावश्यक आहे.•विंडोज वापरत असाल, तर अनावश्यक बाबी डाउनलोड करू नका, असल्यास डिलिट करा.•ज्या संस्थेत काम करत आहात ती संस्था सर्व डेटाचा बॅकअप घेते आहे की नाही, याची खात्री करा.•वैयक्तिक पातळीवर व संस्था पातळीवर बॅकअप घेण्याची जबाबदारी घ्या.•अनोळखी मेलवरील फाइल्स, लिंक ओपन करू नका.•गरजेशिवाय नवनवीन अॅप्स, सॉफ्टवेअर डाउनलोड करू नका.•सायबर हल्ल्याविषयी जागरूकता निर्माण करा.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
