नाशिकमधील गणेशोत्सव विसर्जन मिरवणूक सर्वसाधारणपणे दुपारी ३ वाजेनंतर सुरू केली जाते. मात्र, सुरक्षा आणि विविध कारणांमुळे ती सकाळीच सुरू करण्याची मागणी होत होती. त्यानुसार ही मिरवणूक यंदापासून दुपारी १२ वाजताच सुरू करण्याचा निर्णय मटा राउंड टेबल कॉन्फरन्समध्ये घेण्यात आला. महिला वादकांना सुरक्षेचा प्रश्न भेडसावत असून, त्यांना मिरवणुकीत पुढच्या भागात स्थान देण्यासाठी प्रयत्न करण्याची ग्वाहीही यावेळी देण्यात आली. महापालिका व पोलिस दलाचे अधिकारी, गणेश मंडळांचे पदाधिकारी, महिला प्रतिनिधी आदींनी या राउंड टेबलमध्ये सहभाग घेतला.
--
मिरवणुकीच्या खर्चात बसविणार सीसीटीव्ही
आतापर्यंत दर वर्षी वेगवेगळी वाद्ये आम्ही विसर्जन मिरवणुकीत वापरली. त्यावर मोठा खर्चही केला. पण, आता या मिरवणुकीच्या खर्चातून समाजाला उपयोगी काम व्हावे यासाठी आम्ही नवीन काही तरी करण्याचा निर्णय घेतला. त्यातून दोन सीसीटीव्ही लावण्याची कल्पना आली. ती आम्ही प्रत्यक्षात आणणार आहोत. त्यामुळे खर्च सत्कारणी लागेल. पण, जी मंडळे विसर्जन मिरवणूक काढणार आहेत, त्यांनी मात्र काळजी घेणे अावश्यक आहे. विसर्जन मिरवणुकीत मंडळाचे फक्त ५० ते ६० कार्यकर्ते असतात. पण, ज्या वेळी गाणे सुरू होते, त्यावेळी त्यांची संख्या दहापट वाढते. त्यामुळे मंडळाच्या बाहेरील व्यक्तींना काढणे जिकिरीचे असते. पोलिस मंडळ व साउंड सिस्टिमवाल्यांना सांगू शकतात. मात्र, अशा मंडळींना सांगणे त्यांनाही अवघड जाते. त्यामुळे मिरवणुकीलाही उशीर होतो. त्याचप्रमाणे ढोल पथकातील संख्या मोठी, तर डीजेच्या गाड्याही दोन-तीन असतात. त्यामुळे मिरवणुकीची रांगही वाढते. मिरवणुकीतील टवाळखोरांचाही मंडळांना त्रास होतो. उत्सवकाळात अनेक ठिकाणचे स्ट्रीट लाइट बंद असल्याने गैरसोय सहन करावी लागते. तक्रार केल्यानंतरही त्याची दखल घेतली जात नाही. महापालिकेने प्रत्येक मंडळाकडून २५० रुपयांएेवजी आता ७५० रुपये घेतले. पण, त्या तुलनेत एकही सुविधा दिलेली नाही. काही मंडळांना निर्माल्य कलश दिले असले, तरी खड्डे कायम आहेत. त्यामुळे आमच्या मंडळाचा कलश आम्ही खड्ड्यावर उभा केला आहे. महापालिकेने याकडे गांभीर्याने बघणे आवश्यक आहे.
-रवी गायकवाड, गणेश मंडळ पदाधिकारी
-
केस अंगावर कोण घेणार?
गणेश विसर्जन मिरवणुकीत आवाजाच्या मर्यादेवर लावण्यात आलेल्या निर्बंधांमुळे अंगावर केस घेणार कोण, असा प्रश्न आहे. डीजे लावला, तर पोलिसांची नोटीस व पारंपरिक वाद्ये लावणे परवडत नाही. त्यामुळे पुढच्या वर्षी त्यावर परिणाम होईल. या कडक निर्बंधामुळे गणेश मंडळांची कुचंबणा होत आहे. जिल्हाधिकाऱ्यांनी मध्यरात्री १२ वाजेपर्यंत मिरवणुकीसाठी वेळ दिला असला, तरी वाद्यांबाबत काय, असा प्रश्न कायम आहे. त्यामुळे कोणते वाद्य लावावे हा प्रश्न आहेच. महापालिकाही पैसे घेऊन काहीच सुविधा देत नाही. बऱ्याच भागात अंधाराचे साम्राज्य आहे. त्याबाबतच्या तक्रारीची दखल घेतली जात नाही. भटक्या कुत्र्यांचा प्रश्नही कायम आहे. त्यातून अनेकांच्या मनात भीती आहे. त्याचप्रमाणे साथींचे विकारही मोठ्या प्रमाणात वाढले आहेत. याबाबत महापालिकेने लक्ष द्यावे. ठिकठिकाणी खड्डेही पडले आहेत, ते बुजवावेत. उत्सवकाळात अधिक सजग राहणे गरजेचे आहे. गर्दीच्या ठिकाणी तर त्यात मोठी वाढ होते. विसर्जनाच्या मिरवणुकीत बऱ्याच वेळा मंडळाचा नंबर लांबचा असल्यामुळे त्यातूनही कार्यकर्त्यांचा हिरमोड होतो व मिरवणुकीला उशीरही होतो. पंचवटी विभागाची स्वतंत्र विसर्जन मिरवणूक करावी. त्याचप्रमाणे विभागवार कृत्रिम तलाव करून त्यांची संख्या मोठ्या प्रमाणात वाढवावी. अमोनियम बायकार्बोनेट पावडर सर्वत्र मिळण्याची व्यवस्था महापालिकेने करावी.
-महेश बडवे, गणेश मंडळ पदाधिकारी
---
शहरात यंदा २८ कृत्रिम तलाव
गणेश विसर्जनासाठी शहरात २६ नैसर्गिक तलाव असून, महापालिकेने २८ कृत्रिम तलाव तयार केले आहेत. नाशिक पूर्व विभागात ४ नैसर्गिक तलाव असून, येथे ६ कृत्रिम तलाव केले आहेत. पश्चिम विभागात ५ नैसर्गिक तलाव असून, ७ कृत्रिम तलाव राहणार आहेत. पंचवटी विभागात ६ नैसर्गिक व तीन कृत्रिम तलाव आहेत. नाशिकरोड येथे विसर्जनसाठी पाच नैसर्गिक व चार कृत्रिम तलाव आहेत. नवीन नाशिक (सिडको) येथे ५ नैसर्गिक व ४ कृत्रिम तलाव राहणार आहे. सातपूर येथे एक नैसर्गिक तलाव असून, ४ कृत्रिम तलाव राहणार आहेत. हे तलाव कोठे असतील, याची यादी प्रसिद्ध केली आहे. काही ठिकाणी कृत्रिम तलावांची मागणी असेल, तर त्यावर विचार केला जाऊ शकतो. नैसर्गिक व कृत्रिम तलावांमुळे विसर्जन आपल्या भागात व जवळच्या ठिकाणी सर्वांना करता येणार आहे. मिरवणूक मार्गावरील सर्व खड्डे बुजविण्याचे काम सुरू असून, काही तक्रारी असल्यास त्याची दखलही घेतली जाईल. बंद असलेले स्ट्रीट लाइट सुरू करण्याचे काम सुरू आहे. विसर्जन मिरवणुकीसाठी महापालिकेने सर्व व्यवस्था चोख राहावी यासाठी नियोजन केले आहे.
-नितीन वंजारी, कार्यकारी अभियंता, पर्यावरण, महापालिका
---
सर्वत्र मिळणार अमोनियम बायकार्बोनेट
अमोनियम बायकार्बोनेट पावडर सर्वत्र मिळण्याची व्यवस्था महापालिकेने केली आहे. सर्वच विभागीय कार्यालये व कृत्रिम तलावांच्या ठिकाणी ही पावडर मिळणार आहे. घरगुती गणेशांचे विसर्जन नदीमध्ये करून जलप्रदूषणात भर टाकण्याऐवजी अमोनियम बायकार्बोनेटच्या द्रावणात त्या मूर्ती विसर्जित केल्या, तर त्या सहज विरघळणार आहेत. त्यानुसार याचा जास्तीत जास्त वापर भाविकांनी करावा, यासाठी महापालिकेने पुढाकार घेतला आहे. महापालिका यासाठी जनजागृती करीत आहे. यंदाच्या वर्षीही महापालिकेने असे आवाहन केले असून, त्यासाठी अमोनियम बायकार्बोनेटचे वाटप करण्यात येणार आहे. त्याचप्रमाणे भटक्या कुत्र्यांसाठी एकएेवजी दोन गाड्या आता लावल्या आहेत. त्याचप्रमाणे कचरा होऊ नये यासाठी महापालिकेने नियोजन केले आहे. महिलांसाठी पब्लिक टाॅयलेट अपडेट केले असून, त्यांची स्वच्छता करण्यात आली आहे. त्याचप्रमाणे सर्व हाॅटेल व्यावसायिकांना याअगोदरच महिलांसाठी टाॅयलेट वापरण्यासाठी देण्याचे आवाहन केले आहे. विसर्जन काळातही महिलांसाठी ते वापरता येणार आहे. उत्सव व विसर्जन मिरवणुकीत प्रतिकारशक्ती कमी असलेल्यांनी शक्यतो बाहेर जाणे टाळावे. लहान मुलांना रुमाल बांधावेत, तर इतरांनी गर्दीच्या ठिकाणी मास्क वापरले, तर उत्तम राहील. त्याचप्रमाणे महापालिकेतर्फे पेस्ट कंट्रोल, फवारणीसह इतर उपाय केले जात आहेत.
-डाॅ. सुनील बुकाणे, आरोग्याधिकारी, महापालिका
--
--
आवाज मोजण्यासाठी निकषांची गरज
प्रशासनाने डीजे व्यावसायिकांना नाहक बदनाम केले आहे. डेसिबल मीटरने इनडोअर आवाज तपासला, तरी तो ७५ ते ८० डेसिबल इतका होतो. मिरवणुकीत तर तो वाढणारच आहे. अॅम्बियन्सपेक्षा १० डेसिबल जास्त ठेवण्यास मुभा द्यावी. सर्वोच्च न्यायालयाने डीजे वापरासंबंधी कोणत्याही प्रकारचे निर्बंध आणलेले नाहीत, तरी पोलिस प्रशासन मंडळांची दिशाभूल करीत आहे. अनेक व्यावसायिकांनी बॅँकांचे लोन काढून साउंड सिस्टिमची साधने खरेदी केली आहेत. पोलिसांच्या बंदीमुळे व्यवसायावर परिणाम होत असून, अनेकांचे व्यवसाय बंद होण्याच्या मार्गावर आहेत. या प्रकारामुळे अनेक व्यावसायिक बेघर होतील, अशी चिन्हे आहेत. त्याचप्रमाणे पोलिस डेसिबल मीटरने आवाज तपासताना स्पीकरच्या समोर डेसिबल मीटर धरतात, त्यामुळे साहजिकच तो मोठा येतो. त्यासाठी काही तरी निकष असावेत. पोलिसांनी साहित्य जप्त केल्यानंतर त्याचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होते. याकरिता ते साहित्य हाताळताना खबरदारी घ्यावी.
-राम नवले, साउंड व्यावसायिक
--
गर्दीसाठी आम्हाला दोषी धरणे अयोग्य
घरातील गणपतीचे विसर्जन संपवून मोठ्या प्रमाणावर लोक सायंकाळी मिरवणुकीचा आनंद घेण्यासाठी येत असतात, तसेच अनेक मंडळांनी आपल्या चित्ररथांवर लाखो रुपये खर्च करून विविध प्रकारची विद्युत रोषणाई केलेली असते. दिवसा मिरवणूक सुरू केल्यास या विद्युत रोषणाईचा अानंद घेता येणार नाही त्याकरिता मिरवणूक सकाळी सुरू न करता सायंकाळीच सुरू करावी व लोकांना आनंद घेऊ द्यावा. राहिला प्रश्न मंडळांसमोर असलेल्या गर्दीचा. ज्या ठिकाणी डीजे लावला जातो, तेथे मंडळांचे कमी तर इतर नागरिकच जास्त प्रमाणात नाचत असतात. यावेळी मंडळांच्या पदाधिकाऱ्यांचेदेखील काही चालत नाही. याकरिता साउंड सिस्टिम चालकाला दोषी धरणे योग्य होणार नाही.
-चैतन्य काळे, साउंड व्यावसायिक
--
प्रत्येक मंडळास देणार बंदोबस्त
मंडळांच्या बैठकीत ठरल्यानुसार विसर्जन मिरवणूक सुरू करण्यासाठी दुपारी १२ वाजताची वेळ ठरविण्यात आली आहे. त्याअगोदर दोन तास बंदोबस्त लावण्यात येणार आहे. मंडळांनी आपल्या ठरवून दिलेल्या वेळेत सुरुवात केली, तर ठरल्या वेळेत मिरवणूक संपेल. प्रत्येक मंडळासोबत एक अधिकारी, चार पोलिस व महिला पोलिस असा ताफा देण्यात आला आहे. मंडळात कोणत्याही स्वरूपाचे गैरवर्तन खपवून घेतले जाणार नाही. महिला वादकांना काही समस्या असतील, तर त्यांनी लगेच जवळच्या अधिकाऱ्याला सांगितल्यास त्यांचे निराकरण केले जाईल. सुप्रीम कोर्टाच्या निर्देशानुसार ध्वनिक्षेपकांबाबत कारवाई होईल. त्याकरिता दोन गाड्यांमधील अंतर कमी असावे, असे निर्देश देण्यात आले आहेत. त्याचप्रमाणे मार्गाची तपासणी करण्यात आली असून, सर्वत्र लाइट पोहोचेल अशी व्यवस्था करण्यात आली आहे.
-राजू भुजबळ, सहायक पोलिस आयुक्त
--
पारंपरिक वाद्यांच्या मंडळांना द्यावे प्राधान्य
गेल्या काही वर्षांपासून महिला ढोलवादकांची संख्या झपाट्याने वाढत आहे. मात्र, त्यांना प्रशासनाकडून पुरेशा सुविधा मिळत नसल्याने त्यांचे हाल होतात. शहरातील मिरवणुकीच्या वेळी दुपारी १२ वाजता सर्व वादकांना वाकडी बारव येथे बोलावण्यात येते. लवकर मिरवणूक सुरू होईल, अशी आमची आशा असते. परंतु, मिरवणुकीला रात्री उशिरा सुरुवात होते असल्याने नाहक वेळ वाया जातो. त्यानंतर डीजे सिस्टिम असलेली राजकीय नेत्यांची मंडळे पुढे काढली जातात. याकरिता पारंपरिक वाद्ये वाजविणाऱ्या मंडळांना पुढे जागा करून देण्यात यावी. त्याचप्रमाणे मिरवणूकमार्गावर महिलांसाठी स्वच्छतागृहांची सुविधा नाही, याकरिता चौकांच्या ठिकाणी आडोशाला तात्पुरती स्वच्छतागृहे उभारावीत. महिला वादकांच्या मंडळांसमोर महिला पोलिसांची नियुक्ती करावी, जेणेकरून मद्यपान करून आलेल्या तरुणांचा त्रास होणार नाही. मिरवणूक मार्गावर गाड्यांमध्ये असलेले अंतर कमी करण्यात यावे व पिण्याच्या पाण्याची व्यवस्था करण्यात यावी. महिला वादक मिरवणुकीच्या शेवटी असल्याने घरी जाण्यास उशीर होतो, त्याकरिता कॉलन्यांमधील दिवे रात्रभर सुरू ठेवावेत.
-अमी छेडा, ढोलवादक
--
सकाळपासून सुरू करावी मिरवणूक
गणेश विसर्जन मिरवणूक महाराष्ट्रात सर्वत्र सकाळी सुरू करण्याची परंपरा आहे. नाशिकच त्याला अपवाद आहे. नाशिकनेदेखील इतर शहरांचा कित्ता गिरविल्यास सकाळी लवकर मिरवणूक सुरू होईल. गेल्या काही वर्षांत पंचवटीतील भाविकांना शहरात गणपतीची मिरवणूक निघते की नाही याचा पत्ताच लागत नाही. तेथील लोकांना मिरवणूक पाहता यावी यासाठी सकाळी मिरवणूक सुरू करावी. असे केल्यास आमची वर्षभराची मेहनत फळाला येईल. अनेक ठिकाणी रस्त्यावर खड्डे झाले असून, ते बुजविण्यात यावेत, त्याचप्रमाणे महापालिकेने शहराच्या हॉटेलांतील शौचालये महिलांसाठी खुली करून देण्याचे आदेश दिले आहेत, अशा हॉटेलच्या बाहेर बोर्ड लावावेत, जेणेकरून महिलांना त्यांचा वापर करता येईल. दोन मंडळांमधील अंतर मोठ्या प्रमाणात असते. एकाच जागी काही मंडळांचे चित्ररथ तासन् तास उभे राहतात, ते उभे राहू देऊ नयेत. गाडी कुठेही थांबायला नको, अशा सूचना पोलिसांनी ड्रायव्हरला करायला हव्यात. या कालावधीत अनेक मद्यपी तरुण महिलांची छेड काढतात, याकरिता महिलांच्या ढोल पथकाला पुरेशी सुरक्षा देण्यात यावी.
-मीरा वराडे, ढोलवादक
--
(फोटो ः सतीश काळे) (संकलन ः फणिंद्र मंडलिक, गौतम संचेती)
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
