नाशिक ः सरकारी योजनांसाठी आधार कार्ड सक्तीचे झाल्याने आधारचे महत्त्व दिवसागणिक वाढत आहे. सद्यस्थितीत नाशिक शहराची लोकसंख्या १५ लाखाहून अधिक असली, तरी शहरात अवघी १७ आधार केंद्र सुरू आहेत. त्यामुळे नाशिककरांचे प्रचंड हाल होत आहेत. मोबाइलसाठी आधारची जोडणी आवश्यक आहे. मात्र, हाताच्या बोटांचे ठसे अद्ययावत करण्यासाठीही नाशिककरांना वणवण भटकावे लागत आहे. या पार्श्वभूमीवर शहर आणि जिल्ह्यातील आधार नोंदणीवर टाकलेला हा फोकस
शहरात आणखी २५ आधार सेंटर्स
जिल्ह्यात १२१ किट्सद्वारे आधार नोंदणी सुरू असून, शहरात प्रशासनाने महापालिका शाळा तसेच मनपा व तत्सम सरकारी कार्यालयांमध्ये १७ ठिकाणी आधार केंद्र सुरू केली आहेत. त्यामुळे आधार केंद्रांअभावी नागरिकांची सुरू असलेली फरपट थांबण्यास मदत झाली आहे. शहरात आणखी २५ ठिकाणी आधार केंद्र सुरू करण्यात येणार असल्याची माहिती जिल्हा प्रशासनाने दिली आहे. परंतु यूआयडीकडून युजर नेम आणि पासवर्ड मिळण्यास विलंब होत असल्याने हे सेंटर्स अद्याप सुरू होऊ शकलेले नाहीत. जिल्ह्यात सर्वाधिक २० किट्स नाशिक तालुक्यात आहेत. मालेगाव आणि नांदगावात प्रत्येकी १३ किट्स असून चांदवड आणि येवल्यात प्रत्येकी १० किट्स उपलब्ध आहेत.
–
अतिरिक्त ६९ नोंदणी संचांची आवश्यकता
आधार नोंदणीसाठी जिल्ह्यात एकूण १९२ आधार नोंदणी संचांची आवश्यकता असून, सद्यस्थितीत १३८ नोंदणी संच उपलब्ध आहेत. त्यामुळे जिल्ह्यात अजूनही ५४ आधार संचांची आवश्यकता आहे. तशी मागणी यूआयडीचे नोडल अधिकारी तथा प्रशासन उपजिल्हाधिकारी डॉ. शशिकांत मंगरुळे यांनी माहिती व तंत्रज्ञान विभागाचे प्रधान सचिवांकडे केली आहे. नाशिक महापालिका क्षेत्रात ५९ तर मालेगाव महापालिका क्षेत्रातही १९ आधार संच नियुक्त करावयाचे आहेत. यूआयडीएआयच्या सूचनेनुसार प्रत्येक तालुकास्तरीय तहसील कार्यालयातील सेतू केंद्रात देखील नोंदणी संच बसविण्याची सूचना करण्यात आली आहे. जिल्ह्यात असे आणखी १५ संचांची आवश्यकता भासणार आहे. त्यामुळे एकूण ६९ आधार नोंदणी संच तात्काळ उपलब्ध करून द्यावेत, अशी मागणी जिल्हा प्रशासनाने सचिवांकडे केली आहे.
–
प्रशासनाचा दावा
आधार नंबर यापुढील काळात प्रत्येक भारतीयाची विशेष आणि स्वतंत्र ओळख असणार आहे. परंतु हेच आधार कार्ड मिळविणे किंवा ते अपडेट करणे हे नागरिकांसाठी दिव्य ठरत आहे. आधार एनरोलमेंट आणि अपडेशन ही अजूनही वेळखाऊ प्रक्रीया असल्याच्या नागरिकांच्या तक्रारी आहेत. तर सरकारी कार्यालयांमध्ये नवीन आधार सेंटर्स सुरू झाल्याने नागरिकांची ओरड हळू हळू कमी होईल, असा विश्वास जिल्हा प्रशासनाने व्यक्त केला आहे. आधार सेंटर्समधील कारभारावर लक्ष ठेवण्यासाठी सीसीटीव्ही बसविण्यात येणार आहेत. जिल्ह्यात आधार एनरोलमेंटचे ९७ टक्के काम पूर्ण झाले आहे. आधार अपडेशन वेळखाऊ असले तरी आधार सेंटर्सची संख्या वाढली की, ही समस्याही दूर होईल असा प्रशासनाचा दावा आहे.
--
आधार केंद्रांवर बसणार सीसीटीव्ही
शहरात महापालिकेच्या शाळा, महापालिकेची विभागीय कार्यालये यांसह एकूण १७ ठिकाणी आधार सेंटर्स सुरू करण्यात आले आहेत. तेथे आधार नोंदणीसह आधार अपडेशनची कामे केली जात आहेत. या कार्यालयांमध्ये संबंधित सरकारी कार्यालयाने आधार केंद्र चालविणाऱ्या खासगी ऑपरेटरला फर्निचर, कनेक्टीविटी, इलक्ट्रीसिटी पुरविणे अपेक्षित आहे. खासगी ऑपरेटर या आधार सेंटरवरून सेवा देणार असला तरी तेथील कामकाजावर लक्ष ठेवण्यासाठी संनियंत्रण अधिकारी नेमण्याचे आदेश जिल्हा प्रशासनाने संबंधित सरकारी कार्यालयास दिले आहेत. संनियंत्रण अधिकाऱ्याला त्याची कामे सांभाळून येथे पूर्णवेळ लक्ष ठेवणे शक्य नसल्याने येथे सीसीटीव्ही बसविण्याची सूचना जिल्हा प्रशासनाने अलीकडेच संबंधित सेंटर चालकांना केली आहे. संबंधित सेंटर चालकाला सहा महिने हे सीसीटीव्ही फुटेज सांभाळावे लागणार आहे. सरकारी सुटी वगळता सरकारी कार्यालयांच्या कामकाजाच्या वेळेत म्हणजेच सकाळी १० ते सायंकाळी ६ या वेळेत आधार नोंदणी आणि अपडेशनची कामे होणार आहेत.
–
९८ टक्के विद्यार्थ्यांना आधारकार्ड
२०११ च्या जणगणनेनुसार नाशिक जिल्ह्यात आधार वितरणाचे काम १०० टक्के पूर्ण झाल्याचा दावा जिल्हा प्रशासनाने केला आहे. तर प्रोजेक्ट पॉप्युलेशन नुसार म्हणजेच दिवसागणिक वाढत जाणाऱ्या लोकसंख्येनुसार जिल्ह्यात ९७ टक्के लोकांनी आधार कार्ड मिळविले आहे. ९८ टक्के विद्यार्थ्यांना आधारकार्ड मिळाले आहेत. आधार नंबर यापुढील काळात प्रत्येक भारतीयाची विशेष आणि स्वतंत्र ओळख असणार आहे. त्यामुळेच त्यातील माहिती लिक होणार नाही याची पुरेपूर काळजी युआयडीकडून घेतली जाते आहे. अपडेशनचे कामही क्ल‌िष्ट आणि वेळखाऊ असून, त्यासाठी वेळ लागत असल्यानेच नागरिकांची ओरड वाढते आहे.
–
आधार नि:शुल्क, अपडेशनसाठी शुल्क
आधार कार्ड एनरोलमेंटची प्रक्रीया निःशुल्क केली जाते. त्यामुळे आधार कार्ड काढण्यासाठी कुठल्याही नागरिकाला एक रुपयाही शुल्क भरण्याची आवश्यकता नाही. पाच आणि १५ वर्ष पूर्ण करणाऱ्या मुलांचे बायोमेट्रीक अद्ययावतीकरण करणे अनिवार्य असून, ते देखील नि:शुल्क करून दिले जाते. अर्थात नागरिकांच्या खिशाला झळ बसणार नसली तरी सरकार मात्र प्रत्येक नवीन आधार कार्डसाठी ४५ रुपये खर्च करते. यापैकी ३० रुपये थेट संबंधित आधार सेंटर चालकाला मिळतात. तर ज्या सरकारी कार्यालयाने साधन सामग्री उपलब्ध करून दिली. त्यांना प्रत्येक आधार कार्डच्या एनरोलमेंटमागे पाच रुपये आणि महाऑनलाइनला १० रुपये मिळतात अशी माहिती प्रशासनातील अधिकाऱ्यांनी दिली.
–
विविध आधार सेवांकरीता निर्धारीत शुल्क
सेवा शुल्क
आधार नोंदणीकरण नि:शुल्क
५ व १५ वर्ष पूर्ण करणाऱ्या मुलांचे
बायोमेट्रीक अद्ययावतीकरण नि:शुल्क
नाव, जन्मतारीख, लिंग, पत्ता, मोबाइल क्रमांक
इ मेल अद्ययावतीकरण २५ रुपये
आधार क्रमांक शोधणे व त्याची ए४
ब्लॅक अॅन्ड व्हाईट प्रत १० रुपये
आधार क्रमांक शोधणे व त्याची ए ४ २० रुपये
रंगीत प्रत
–
जिल्ह्यात ६२ लाख १३ हजार आधारकार्डधारक
जिल्ह्यात ऑक्टोबर २०१७ अखेर आधार कार्ड प्राप्त करणाऱ्या नागरिकांची संख्या ६२ लाख १३ हजार ४४ एवढी झाली आहे. नोव्हेंबर २०१६ ते ऑक्टोबर २०१७ या एक वर्षात एक लाख ९४ हजार ८४५ नवीन एनरोलमेंट झाल्या आहेत. चालू वर्षात जानेवारीत ३५ हजार ३५२ नवीन एनरोलमेंट करण्यात आल्या आहेत. म्हणजेच तेवढ्या नवीन लोकांनी आधार कार्ड काढले आहेत. नाशिक तालुक्यात सर्वाधिक १९ लाख ७१ हजार १३ जणांनी आधार नोंदणी केली असून पेठ तालुक्यात सर्वात कमी १ लाख ४ हजार ९८८ आधार कार्ड धारक आहेत.
–
तालुकानिहाय आधारकार्ड धारक
तालुका आधार नोंदणी धारक
नाशिक १९ लाख ७१ हजार १३
मालेगाव ९ लाख ५० हजार २१
निफाड ४ लाख ६९ हजार ४४२
बागलाण ३ लाख ८७ हजार ८८४
दिंडोरी ३ लाख १९ हजार ९३६
सिन्नर ३ लाख १२ हजार ६९५
येवला २ लाख ६१ हजार ७४४
इगतपुरी २ लाख ५० हजार ८३०
चांदवड २ लाख ३१ हजार ८५५
नांदगाव २ लाख २७ हजार २३७
कळवण २ लाख ६ हजार २६०
सुरगाणा १ लाख ९८ हजार ८१८
त्र्यंबकेश्वर १ लाख ७१ हजार २८४
देवळा १ लाख ४९ हजार ३७
पेठ १ लाख ४ हजार ९८८
एकूण ६२ लाख १३ हजार ४४
–
गत वर्षभरात महिनानिहाय झालेली आधार नोंदणी
महिना आधार नोंदणी
नोव्हेंबर २०१६ १९१२४
डिसेंबर २०१६ ३४७३६
जानेवारी २०१७ ३५३५२
फेब्रुवारी २०१७ २३७९३
मार्च २०१७ १७३०८
एप्रिल २०१७ १३६६२
मे २०१७ १२९६१
जून २०१७ १०३४२
जुलै २०१७ १२९४२
ऑगस्ट २०१७ १३४१०
सप्टेंबर २०१७ १५१४६
ऑक्टोबर २०१७ ५१६६
एकूण १ लाख ९४ हजार ८४५
–
कार्यान्वित आधार सेंटर्सची यादी
सिद्धीविनायक मंदीर, एमएसईबी कॉलनी, जेलरोड
महापालिकेचे विभागीय कार्यालय, मालेगाव स्टॅण्ड
उपकार्यालय, म्हसरूळ मनपा शाळा, पंचवटी
उपकार्यालय, नांदूर मनपा शाळा, पंचवटी
मायको दवाखाना आरोग्य हजेरी शेड, पंचवटी
श्रीराम सार्वजनिक वाचनालय गणेशवाडी, पंचवटी
तारांगण, त्र्यंबक रोड
धान्य बाजार मनपा, शाळा
मनपा शाळा शॉपिंग सेंटर, आनंदवल्ली बस स्टॉप
मनपा शाळा क्र. ९९ शिवाजीनगर, सातपूर
मनपा शाळा क्र. २२ विश्वासनगर, सातपूर
सेतू कार्यालय सातपूर मनपा विभागीय कार्यालय शेजारी
जाधव टाऊनशिप मनपा शाळा क्र. ४, अंबड सातपूर लिंकरोड
मनपा शाळा क्र. ३ व २० रायगड चौक, सिडको
मनपा शाळा क्र. १०७ महाकाली मैदानाशेजारी तोरणानगर
मनपा शाळा क्र. ८३ व १९ पाथर्डीगाव
मनपा शाळा क्र. १५ व ७९ चेहेडी बुद्रूक, नाशिकरोड
माडसांगवी सर्कल ऑफिस
सेंटरचालक आणि नागरिकांत तू तू मै मै
आधार सेंटरवर येणाऱ्या नागरिकांची कामे लवकर व्हावीत, अशी अपेक्षा असते. परंतु आधार एनरोलमेंट असो किंवा अपग्रेडेशन ही कामे पुर्णत: तांत्रिक स्वरुपाची असल्याने त्यासवेळ लागतो. परंतु या दिरंगाईचे खापर आमच्याच माथी फोडले जाते अशी आधार सेंटर चालकांची कैफियत आहे. प्रणालीमधील तांत्रिक अडचणी दूर व्हाव्यात यासाठी जिल्हा प्रशासन, माहिती तंत्रज्ञान विभाग किंवा थेट बंगरूळमधील आधारच्या मुख्य केंद्र‍ापर्यंत पाठपुरावा करावा लागतो. परंतु या अडचणी नागरिक समजून घेत नाहीत. त्यातून वादाचे प्रसंग उद्भवतात अशी माहिती काही आधार सेंटर्स चालकांनी दिली. तर जन्मतारीख, मोबाइल क्रमांक व तत्सम किरकोळ माहिती अपडेट करणे १० मिनिटांचे काम असले तरी त्यासाठी तास तासभर थांबावे लागत असल्याच्या नागरिकांच्या तक्रारी आहेत. किरकोळ स्वरुपाची कामे मार्गी लागावीत यासाठी आधार सेंटर्समध्ये स्वतंत्र व्यवस्था असावी अशी नागरिकांची अपेक्षा आहे.
मूळ कॉपी कधी येणार
ज्या नागरिकांच्या आधार कार्डवर केवळ जन्म वर्ष आहे, मात्र जन्म तारीख आणि महिना नाही, त्यांनाही आता आधार अपडेट करावे लागत आहे. मात्र जेव्हा आधार कार्ड नोंदणी सर्वप्रथम सुरू झाली तेव्हाच संबंधित संस्थेने त्या नोंदणी करताना जर नागरिकांचा संपर्क क्रमांक दिला असता तर आज अपडेटसाठी आधार सेंटरवर एवढी गर्दी झाली नसती. तसेच ज्यांच्या जुन्या आधारकार्डवर मोबाइल क्रमांक आहे त्यांनी ऑनलाइनने आधार अपडेट केले खरी, मात्र त्यांना अपडेट आधारची मूळ कॉपी दोन महिने उलटले तरीही मिळालेली नाही. केवळ मेलवर सॉफ्ट कॉपी आली आहे. त्यामुळे अनेकांना मूळ कॉपीसाठी प्रतीक्षा करावी लागत आहे.
सुसंवाद गरजेचा
आज देशातील सर्वच नागरिकांना आधार गरजेचा आहे. त्यामुळे आधार सेंटरवर येणारा प्रत्येक नागरिक हा मोठ्या आशेन आणि हताश होऊन आलेला असतो. मात्र तेथील कर्मचाऱ्यांकडून ‘रोज मरे त्याला कोण रडे’ अशा प्रकारे वागणूक मिळत असल्याने या गरजूंना आता पहावे तरी कुणाकडे आणि बोलावे तरी कुणाशी असा सवाल सतावत आहे.
शहरात सरकारी कार्यालये, महापालिकेच्या शाळा यांमध्ये १७ आधार सेंटर्स कार्यान्वित झाले आहेत. याव्यतीरिक्त आणखी २५ सेंटर्स लवकरात लवकर सुरू व्हावीत यासाठी पाठपुरावा सुरू आहे. सरकारी कार्यालयांच्या कार्यालयीन वेळेत हे सेंटर्स सुरू राहातील. या सेंटर्समधून मिळणाऱ्या सेवेबाबत तक्रारी असल्यास नागरिकांनी त्या आम्हाला सांगाव्यात. त्यांची दखल घेतली जाईल. जिल्ह्यात आणखी ६९ आधार नोंदणी संचांची आवश्यकता असून त्याची मागणी नोंदविली आहे.
डॉ. शशिकांत मंगरूळे, उपजिल्हाधिकारी जिल्हा प्रशासन
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
