संकलन ः अश्विनी कावळे
--
निर्णयांच्या माऱ्याने गुरुजी बेजार
--
पहिली ते दहावीच्या वर्गांच्या कला व शारीरिक शिक्षण विषयाच्या तासिका ४८ वरून ४५ करण्यात आल्यानंतर शिक्षकांकडून नाराजी व्यक्त करण्यात आली होती. एप्रिल महिन्यात हा निर्णय झाल्यानंतर शिक्षकांमध्ये कमालीचा असंतोष निर्माण झाला होता. तासिका कमी करण्यातून होणारे तोटेही प्रकाशझोतात आणण्यात आले होते. हा निर्णय मागे घेण्यासाठी शिक्षकांनी आंदोलनाचे हत्यारही उपसले. या सर्वांनंतर आता पुन्हा सुधारित निर्णय झाला असून, कमी केलेल्या तासिका ४५ वरून पूर्वीप्रमाणे ४८ करण्यात आल्या आहेत. या निर्णयामुळे शिक्षकांमध्ये समाधानाची भावना असली, तरी सातत्याने विविध निर्णयांचा होणारा मारा शिक्षक, शिक्षकेतरांना कमालीचा अस्वस्थ करणारा ठरत आहे.
--
कला-क्रीडा शिक्षकांत नाराजी
कला व क्रीडा शिक्षकांच्या तासिका कपात करण्याचा निर्णय शिक्षण विभागाकडून एप्रिल २०१७ मध्ये घेण्यात आला होता. हा निर्णय शैक्षणिक वर्ष २०१७-१८ पासूनच लागू करण्याच्या सूचनाही देण्यात आल्या होत्या. त्यामुळे कला, क्रीडा, कार्यानुभव, संगीत यांच्या तासिका कमी झाल्याने हे विषय शिकविणाऱ्या शिक्षकांमध्ये प्रचंड असंतोष निर्माण झाला होता. कला, क्रीडा शिक्षकांची पदे अनेक शाळांमध्ये रिक्त असताना या निर्णयामुळे शिक्षकांना अतिरिक्त ठरवू शकण्याच्या भीतीनेही ग्रासले होते.
--
बदलत्या निर्णयांचा मारा
वेळोवेळी नवनवे निर्णय शिक्षकांसमोर धडकत असल्याचे अलीकडे दिसून येत आहे. आज तासिका कमी, उद्या पूर्ववत, सातत्याने नवनवीन येणारी पोर्टल्स, ऑनलाइन माहिती भरण्यासाठीच्या डेडलाइन्स, विविध दिवस साजरे करण्याच्या सूचना अशा कित्येक निर्णयांचा मारा शिक्षक, शिक्षकेतरांवर होत आहे. एकीकडे अभ्यासक्रम वेळेत पूर्ण करण्याची जबाबदारी, तर दुसरीकडे निर्णयांची अंमलबजावणी, अन्यायाची भावना यातच शिक्षकवर्ग अडकून पडत आहे. निर्णयांचा हा मारा असह्य होत असल्याने वर्षभरात कितीतरी आंदोलने झाली. तासिका कमी करण्याच्या निर्णयानेदेखील कला, क्रीडा विषयाच्या शिक्षकांमध्ये असंतोष निर्माण केला.
--
शिक्षण खात्यावर रोष
सातत्याने निर्माण होणाऱ्या बदलत्या निर्णयांच्या परिस्थितीमुळे शिक्षण खात्याच्या कार्यपद्धतीवर शिक्षक, शिक्षकेतरांचा मोठा रोष निर्माण झाला आहे. सोशल मीडियावरील मेसेजेसद्वारे शिक्षणमंत्र्यांच्या कार्यपद्धतीचा नाराज शिक्षकांकडून समाचार घेतला जात आहे. तासिका कमी करण्याच्या निर्णयाबाबत कला, क्रीडा संघटनांशी, तज्ज्ञ अभ्यासकांशी कोणतीही चर्चा केली गेली नसल्याचा आरोप त्यांच्याकडून करण्यात येत होता. शिक्षण विभागाकडून शाळांसाठी घेण्यात येणारे निर्णय अनेकदा असफल ठरत असतानाही तासिका कमी करण्याचा निर्णय का घेण्यात आला, असा प्रश्न राज्यभरात उपस्थित करण्यात आला, तसेच या निर्णयाने विद्यार्थ्यांना तणावमुक्त करण्यासाठी व हसत-खेळत शिक्षणासाठी आवश्यक असलेले विषय संपवून शिक्षण विभागाला काय मिळत आहे, असा जाबही आंदोलनांद्वारे शिक्षकांकडून विचारण्यात आला.
--
द्वितीय सत्रापासून तासिका पूर्ववत
या शैक्षणिक वर्षाच्या सुरुवातीला तासिका कमी करण्याचा निर्णय दिल्यानंतर शिक्षकवर्गातून ओढावलेला रोष पाहता निर्णय बदलण्यात आला. द्वितीय सत्रापासून म्हणजे दिवाळीच्या सुटीनंतर पुन्हा जुन्या निर्णयानुसार तासिकांचे वेळापत्रक करण्यात आला आहे. त्यानुसार शुक्रवार, शनिवारच्या तासिका कला, आरोग्य व शारीरिक शिक्षणासाठी देण्यात आल्या आहेत. दर शुक्रवारी आठ तासिकांऐवजी नऊ तासिका घेण्यात येणार असून, पहिली तासिका ३५ मिनिटांची व पुढील प्रत्येक तासिका तीस मिनिटांच्या असणार आहेत. त्याचप्रमाणे स्थानिक परिस्थितीनुसार आवश्यक असल्यास मुख्याध्यापकांना तासिका विभागणीत लवचिकता ठेवण्याची मुभा महाराष्ट्र विद्या प्राधिकरणाकडून देण्यात आली आहे. नव्या निर्णयात कला विषयासाठी तीन व क्रीडा विषयासाठी तीन तासिका मिळणार आहेत.
--
दुटप्पी भूमिकेने होरपळ
शिक्षण विभागाने गेल्या वर्षीच परिपत्रक काढून क्रीडा क्षेत्राप्रमाणेच कला क्षेत्रातील विद्यार्थ्यांना दहावीच्या परीक्षेत वाढीव गुण देण्याबाबत निर्णय जाहीर केले होते. शास्त्रीय कला क्षेत्र यामध्ये गायन, वादन, नृत्य, लोककला प्रकारात लावणी, शाहिरी, भारुड, गोंधळ, नारदीय कीर्तन आदी, तसेच चित्रकला परीक्षेमध्ये ठराविक नैपुण्यप्राप्त विद्यार्थ्यांना या गुणांचा लाभ मिळणार होता. नियमित विद्यार्थ्यांसाठी ही योजना आखण्यात आली. एकीकडे विद्यार्थ्यांच्या कलागुणांना प्रोत्साहन देण्यासाठी हा निर्णय घेण्यात आला, तर दुसरीकडे काही महिन्यांतच कलेच्या, क्रीडेच्या तासिका कमी करण्याचा निर्णय देण्यात आला. या निर्णयांमध्ये कोणतेही तारतम्य नसल्याने शिक्षण विभाग टीकेचा धनी झाला.
--
आंदोलनाचा परिणाम
तासिका कपातीविरोधात राज्यातील शिक्षकांनी आंदोलन करून तीव्र निषेध नोंदवला. शिवाय, उच्च न्यायालयात याचिकाही दाखल करण्यात आली होती. या विषयातील विद्यार्थ्यांमधील कौशल्य-क्षमता खुंटली जात असल्याचे सांगण्यासाठी पारंपरिक वेशभूषेत लोककलेच्या माध्यमातून शिक्षकांनी आंदोलनाद्वारे मागण्या मांडल्या. अशी वेगवेगळ्या प्रकारची आंदोलने राज्यभर शिक्षकांनी एकजुटीने केल्यानंतर हा निर्णय बदलण्यासाठी शिक्षण विभागाला भाग पडल्याचे शिक्षकांकडून सांगण्यात येते.
--
तासिका पूर्ववत केल्याने शिक्षकांमध्ये समाधानाचे वातावरण आहे. परंतु, तासिका कमी केल्यानंतर झालेली आंदोलने, मानसिक त्रास यात नाहक वेळ खर्ची झाला. त्याऐवजी सुरुवातीलाच अभ्यासपूर्वक असे निर्णय घेतले गेल्यास शिक्षकांनाही विद्यार्थी विकासावर लक्ष देता येईल.
-योगेश रोकडे, कलाशिक्षक
--
शिक्षण विभागाने निर्णय देतानाच तो विचारपूर्वक देणे अपेक्षित आहे. कोणत्याही संघटना, तज्ज्ञ यांच्याशी संवाद न साधता थेट निर्णय जाहीर केले जात असल्याने असंतोष वाढतो. त्यामुळे हे सरकार शिक्षक, विद्यार्थीहिताचे निर्णय घेणार की नाही, अशी शंका उपस्थित होते.
-दत्तात्रय सांगळे, अध्यक्ष, व्हीजन नाशिक विभागीय कलाशिक्षक संघटना
--
हल्ली नवनवीन निर्णय शिक्षण विभागाकडून दिले जातात आणि आंदोलनांनंतर ते मागेही घेतले जातात. यामध्ये शिक्षकांचा वेळ शिकवण्यापेक्षा इतर गोष्टींवर खर्च होत आहे. बदल करण्याच्या नावाखाली शिक्षण क्लिष्ट करू नये, असे वाटते.
-नितीन पाटील, मुख्याध्यापक, सुखदेव प्राथमिक विद्यामंदिर
--
शिक्षण क्षेत्रातील प्रयोग थांबविणे आवश्यक आहे. आज तासिका कमी, उद्या पूर्ववत यामुळे शिक्षक, विद्यार्थ्यांचा गोंधळ उडतो. कला, क्रीडा हे विषय विद्यार्थ्यांच्या आवडीचे विषय आहेत. शिवाय, स्वतंत्र व्यवसायाच्या दृष्टीनेदेखील हे विषय अतिशय महत्त्वाचे आहेत. चुकीच्या निर्णयांमुळे वेळ जाण्याशिवाय हाती काही पडत नाही.
-सतीश नाडगौडा, अध्यक्ष, महाराष्ट्र राज्य खासगी शाळा शिक्षकेतर संघटना
--
या शैक्षणिक वर्षात विद्यार्थ्यांचे वेळापत्रक तासिकांमुळे दोन वेळा बदलले. विद्यार्थी याविषयी घरी चर्चा करतात, तेव्हा त्यांच्यातही संभ्रम दिसतो. त्याचा अभ्यासावर परिणाम होत आहे. शिवाय, आमचाही गोंधळ उडतो. माध्यमिकच्या विद्यार्थ्यांना तरी हा बदल लक्षात येतो. परंतु, लहान मुलांना बदल स्वीकारण्यास वेळ जातो. त्याचा परिणाम त्यांच्या अभ्यासावर होतो.
-विकास जाधव, पालक
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
