लहान कुटुंब, सुखी कुटुंब ही संकल्पना मागील दोन दशकांत सर्वदूर पोहोचली. यातून कुटुंबनियोजन शस्त्रक्रियांनी गती पकडली. पुरुषांच्या तुलनेत महिलांसाठी ही शस्त्रक्रिया थोडी त्रासदायक असली तरी ही जबाबदारी त्यांच्या गळ्यात टाकली जाते. कुटुंबनियोजनाची शस्त्रक्रिया करण्यासाठी पुरुष पुढेच येत नाही. एप्रिल २०१७ ते ऑक्टोबर २०१७ या कालावधीत जिल्हाभरात ९,७६० महिलांनी कुटुंबनियोजनाची शस्त्रक्रिया करून घेतली. तेच पुरुषांचे प्रमाण अवघे चार टक्के म्हणजे ३८९ इतके होते. जिल्हा आरोग्य विभागाची ही माहिती असून, यामुळे शहरी भागातील महिलांकडे पाहण्याची मानसिकता पुढे येत असल्याचे एका तज्ज्ञ डॉक्टरने स्पष्ट केले. महिलांच्या तुलनेत पुरुषांची शस्त्रक्रिया सोपी असते. अवघ्या काही तासांत पेशंट पुन्हा कार्यरत होऊ शकतो; पण याकडे दुर्लक्ष करून शस्त्रक्रियांसाठी महिलांनाच पुढे करण्यात येते. या मानसिकेतसाठी अनेक घटक कारणीभूत ठरतात. मागील सात महिन्यांत नाशिक तालुक्यासह सिन्नर, नांदगाव, मालेगाव आणि देवळा तालुक्यात एकाही पुरुषावर कुटुंबनियोजनाची शस्त्रक्रिया झालेली नाही.
आदिवासी पट्ट्यात पुरुषांची आघाडी
महिलांच्या अधिकाराबाबत शहरी भाग सजग असल्याचे म्हटले जाते. तुलनेत ग्रामीण अथवा आदिवासी भागात महिलांचे सामाजिक स्थान धोक्यात असल्याची ओरड केली जाते. मात्र, अशाच भागांमध्ये महिलांची संख्या पुरुषांच्या तुलनेत जास्त आढळते. कुटुंबनियोजनाच्या शस्त्रक्रियेतसुद्धा येथील पुरुष महिलांच्या पुढे आहेत. आदिवासीबहुल असलेल्या पेठ तालुक्यात मागील सात महिन्यांत ७४ पुरुषांवर, तर अवघ्या १३ महिलांवर ही शस्त्रक्रिया पार पडली. सुरगाणा तालुक्यातसुद्धा १६९ महिलांपाठोपाठ २४८ पुरुषांनी नसबंदी शस्त्रक्रिया केली. त्र्यंबक तालुक्यात पुरुषांची संख्या ४१ इतकी आहे.
जनजागृतीसाठी प्रयत्न
कुटुंबनियोजनाच्या शस्त्रक्रियांमध्ये पुरुषांचा टक्का वाढावा यासाठी जिल्हा आरोग्य विभागाने पुढील पंधरा दिवस जनजागृती करण्याचे नियोजन आखले आहे. या शस्त्रक्रियेचे फायदे समजावून सांगण्यासह शस्त्रक्रिया करून घेण्यासाठी प्रवृत्त करण्यात येणार आहे. शहरी भागात जनजागृतीवर भर देण्यात येणार आहे.
तालुकानिहाय पुरुषांची नसबंदी शस्त्रक्रिया (कंसात महिलांची संख्या)
बागलाण ः १ (८६१), चांदवड ः ३ (६०३), देवळा ः ० (४४३), दिंडोरी ः ५ (७४१), इगतपुरी ः ५ (७९३), कळवण ः ७ (६४२), मालेगाव ः ० (९००), नांदगाव ः ० (४९२), नाशिक ः ० (९६७), निफाड ः ४ (११२४), पेठ ः ७४ (१३), सिन्नर ः ० (७०८), सुरगाणा ः २४८ (१६९), त्र्यंबकेश्वर ः ४१ (३२१), येवला ः १ (३५६), एकूण ः ३८९ (९१८३).
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट