आजची पिढी उच्च शिक्षणाच्या पदव्या मोठ्या गुणांनी पास होताना दिसत असली, तरी कुटुंब संस्था चालविण्यात नापास होऊ लागल्याचे चित्र आहे. कौटुंबिक न्यायालयात घटस्फोटांसाठी दाखल दाव्यांच्या दिवसागणिक वाढणाऱ्या संख्येवरून ही बाब अधोरेखित झाली आहे.
कौटुंबिक वादांच्या दाव्यांसाठी नाशिक जिल्ह्यासाठीच्या एकमेव अशा शहरातील विशेष कौटुंबिक न्यायालयात गेल्या तीन वर्षांत घटस्फोटांसाठी तब्बल ५ हजार १७३ दावे दाखल झाल्याची नोंद आहे. कुटुंब संस्था खिळखिळी झाली असल्याचे या आकडेवारीतून सिद्ध होत आहे.
नाशिक महापालिका हद्दीचेच ज्युरिडिक्शन असलेले विशेष कौटुंबिक न्यायालय नाशिकरोड येथील महसूल आयुक्तालय आवारात कार्यरत आहे. या कौटुंबिक न्यायालयात केवळ नाशिक महापालिका हद्दीतीलच कौटुंबिक वादांविषयीचे दावे दाखल होतात. जिल्ह्यातील अशा प्रकारच्या दाव्यांसाठीचे एकमेव स्वतंत्र न्यायालय आहे. या न्यायालयात गेल्या तीन वर्षांत घटस्फोट आणि त्या अनुषंगाने खावटी, खावटी वसुली, मुलांचा ताबा, नांदण्याविषयीचे दावे, संमती अशा स्वरुपाच्या इतर वादांविषयीचे तब्बल ५१७३ दावे दाखल झाल्याची नोंद आहे. या दाव्यांपैकी या न्यायालयाने तब्बल ४३५९ दावे गेल्या तीन वर्षांत निकाली काढले आहेत. या न्यायालयात अद्यापही २ हजार ९४१ दावे प्रलंबित आहेत. केवळ नाशिक महापालिका हद्द कार्यक्षेत्र असूनही घटस्फोटांसाठीचे दावे दाखल होण्याचे प्रमाण मोठे असल्याचे या न्यायालयात दाखल दाव्यांच्या आकडेवारीवरून स्पष्ट होते.
न्यायालय जपते बांधिलकी
या न्यायालयात घटस्फोटासाठी मोठ्या प्रमाणात दावे दाखल होतात. या पार्श्वभूमीवर लग्नव्यवस्था टिकावी, त्यावरील विश्वास कायम राहावा या उद्देशाने या न्यायालयाकडून तक्रारदार व त्यांच्या नातेवाइकांसाठी ध्यानधारणा, सामोपचाराने दावा मिटविणाऱ्या कुटुंबांचा सत्कार, अनाथ मुलांचा सत्कार आयोजित करून अनाथ मुलांच्या जीवनातील समस्यांची वादी व प्रतिवादींना कल्पना देणे, समुपदेशन केंद्र चालविणे अशा प्रकारच्या उपाययोजना केल्या जातात. या उपाययोजनांचा उपयोग काही दावे सामंजस्याने मिटविण्यासाठी झाला आहे.
--
घटस्फोट दाव्यांतील प्रमुख कारणे
--
-आधुनिक पिढीकडून फिल्मी लाइफशी होणारी तुलना
-कॉलेज लाइफमध्ये सारासार विचार न करता चोरून होणारे विवाह
-मुलींच्या संसारात त्यांच्या आईची वाढलेली ढवळाढवळ
-मोबाइलचा अतिरेकी वापर आदी
--
तीन वर्षांतील दाखल व निकाली दावे संख्या-
वर्ष - दाखल दावे संख्या - निकाली दावे संख्या
२०१५ – १४८९ - १२३७
२०१६ – १८५५ - १६०४
२०१७ – १८२९ - १५१८
एकूण - ५१७३ -४३५९
--
मोबाइल फोनचा अतिरेकी वापर आणि मुला-मुलींच्या संसारात त्यांच्या नातेवाइकांची मर्यादेपेक्षा वाढलेली ढवळाढवळ कुटुंबसंस्था मोडकळीस आणण्यास कारणीभूत ठरत आहे. सुदृढ कुटुंबसंस्था राष्ट्रहिताचा पाया असल्याने तो टिकविणे समाजातील सर्वच घटकांचे कर्तव्य ठरते. भावीपिढीचे संगोपन मानसिक व भावनिकदृष्ट्या सबल झाले नाही, तर राष्ट्राचेच नुकसान होते. शाळा-कॉलेजांत लग्नव्यवस्थेचे महत्त्व याविषयी समुपदेशन होणे आवश्यक आहे.
-सौ. क. वि. ठाकूर, न्यायाधीश, कौटुंबिक न्यायालय, नाशिक
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
