देवळाली कॅम्प : देवळालीच्या लामरोड भागात असलेल्या धार्मिक वातावरणाला मराठा विद्या प्रसारक समाजाच्या महाविद्यलयाच्या माध्यमातून शिक्षणाची जोड मिळाली होती. या वातावरणाला अनुसरून येथील नागरिक व युवकांवर वाचनाचे संस्कार व्हावेत, या उद्देशाने १९८४ साली स्थापन झालेल्या क्रांती मित्र मंडळाने १५ ऑगस्ट १९९३ मध्ये 'क्रांती सार्वजनिक वाचनालय' स्थापन केले.
अवघी शंभर पुस्तके, दोन वर्तमानपत्रे, एक टेबल-खुर्ची एवढ्या सामग्रीवर सुरू झालेल्या या वाचनालयाची दिवसेंदिवस प्रगती होऊन आज १५ हजार ५०० हून अधिक ग्रंथसंपदा झाली आहे. अनेक देणगीदारांनी पुस्तक व वस्तूरुपाने या वाचनालयास मदत केली आहे. सातत्याने वाढता वाचकवर्ग लाभत गेल्याने वाचनालयाच्या पदाधिकाऱ्यांचे मनोबल वाढले आहे. नाशिकच्या सार्वजनिक वाचनालयाचे कै. ग्रंथभूषण यशवंतराव शिंदे गुरुजी व कै. खासदार उत्तमराव ढिकले यांच्याकडून प्रेरणा घेऊन क्रांती वाचनालयाच्या उभारणीस प्रारंभ झाला.
क्रांती मित्र मंडळाचे संस्थापक अध्यक्ष बळवंतराव गोडसे, रमेश धुर्जड, श्रीधर धुर्जड, रामचंद्र गोडसे, मधुकर हारक, बापू धोपावकर, काशिनाथ धुर्जड, मोहन धुर्जड, बाळासाहेब खातळे आदि ज्येष्ठांच्या मार्गदर्शनाखाली येथील भैरवनाथ मंदिराच्या प्रांगणात वाचनालयाची मुहूर्तमेढ रोवली गेली. नाशिकचे प्रथम महापौर कै. शांताराम बापू वावरे, तत्कालीन पालकमंत्री पुष्पाताई हिरे यांच्या हस्ते वाचनालयाचा शुभारंभ करण्यात आला. माजी आमदार तुकाराम दिघोळे यांनी या वाचनालयासाठी एक हजार रुपये सर्वप्रथम प्रथम देणगी दिली.
वाचनालयाच्या कार्यपद्धतीमुळे सन १९९७ -९८ चा राज्य शासनाचा डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर दलितमित्र पुरस्कार,देवळाली रोटरी क्लबचा आदर्श संस्था पुरस्कार,पत्रकार संघाचा दारणा गौरव पुरस्कार, नाशिकरोडच्या संघवी प्रतिष्ठानचा नाशिकरोड गौरव पुरस्कार, देवळाली रोटरी क्लबचा आदर्श संस्था पुरस्कार असे विविध पुरस्कार प्राप्त झाले आहेत.
स्पर्धा परीक्षांची पुस्तके
या वाचनालयात येणाऱ्या विद्यार्थी व युवा वर्गाला त्याचा खऱ्या अर्थाने लाभ व्हावा, येथील ग्रंथसंपदेमध्ये स्पर्धा परीक्षांच्या पुस्तकांचा समावेश असावा या उद्देशाने गेल्या १० वर्षांत माजी मंत्री माजी आमदार बबनराव घोलप यांच्यासह आमदार योगेश घोलप यांनी स्थानिक स्वराज्य विकासनिधीअंतर्गत लाखो रुपयांची पुस्तके उपलब्ध करून दिली आहेत. येथील स्पर्धा परीक्षांच्या पुस्तकांच्या उपलब्धतेमुळे सध्याचे नाशिकचे विक्री कर निरीक्षक गणेश गाढवे यांसह अनेक सरकारी अधिकारी झालेल्या युवकांनी आपले स्वप्न साकार केले आहे. याच परंपरेत आज महाविद्यालयीन विद्यार्थी येथील पुस्तकांचा वापर करीत शिक्षण घेत आहेत. ग्रामीण भागातील विशेषतः शेवगे दारणा, संसरी, नानेगाव, राहुरी, दोनवाडे, लहवित आदी गावांसह सिन्नर व इगतपुरी तालुक्यातील विद्यार्थी या वाचनालयाचा लाभ घेत आहे. वाचनालयाच्या माध्यमातून येथे राष्ट्रीय सण, उत्सव, महापुरुषांच्या जयंती, पुण्यतिथी, वाचक दिन, मराठी दिन साजरे करण्याबरोबर ज्येष्ठ नागरिक, विद्यार्थी गुणगौरव, महिला गौरव, रक्तदान असे उपक्रम वेळोवेळी राबविले जातात.
रोज ५० वाचक
सर्व सभासद वर्षातून वेळोवेळा येथे होणाऱ्याविविध उपक्रमांना हजेरी लावत असतात. किमान २० वाचक सभासद नियमित पुस्तकांची देवाण घेवाण करतात. ज्येष्ठ नागरिकांसह ५० वाचक दररोज येथील दैनिक व साप्ताहिक वाचन करण्यासाठी येथे हजेरी लावतात. वाचनालयात येणाऱ्या प्रत्येकास त्याला हवे असलेले ( उपलब्ध असल्यास ) उपलब्ध करून दिले जाते. दर्जेदार व वाचनीय पुस्तके व ग्रंथांच्या अनेक प्रती असल्याने शक्यतो वाचकांना ते मिळतेच. मासिक फी कमी असल्याने वाचक वाढत आहेत. त्यात महिन्यातून कितीही वेळा पुस्तके बदलून दिली जातात. सर्व वाचक नियमित पुस्तकांची देवाण-घेवाण करीत असल्याने वेळेवर परत करण्याचा प्रश्न उदभवत नाही. गेल्या काही वर्षांत वाचकांच्या संख्येत वाढ झाली आहे. त्याप्रमाणे पुस्तकेही वाढविण्यात आली, यामध्ये प्रामुख्याने वाचक वर्गाचा कल लक्षात घेऊन पुस्तके खरेदी केली जात असतात. सध्या १ संगणकाच्या आधारे कामकाज चालते.
आकडे बोलतात
१३० सभासद, ३५ नियमित वाचक, ११० मासिक वाचक,
१५ दैनिक, ५ साप्ताहिके, २ पाक्षिक, १३ मासिके, ४ वेद, १८ पुराणे, ५ विश्वशब्दकोश
याशिवाय धार्मिक पुस्तकांमध्ये दासबोध, भागवत, गीता, सुलभ ज्ञानेश्वरी, कुराण यांसह १२०० हून अधिक बालसाहित्य, ७०० हून अधिक धार्मिक ग्रंथ, ५ हजार पेक्षा जास्त कांदबरी व कथासंग्रह, ५०० हून अधिक ऐतिहासिक पुस्तके व संदर्भग्रंथ, ८०० हून अधिक स्पर्धा परीक्षा तर ३०० हून अधिक व्यक्तिमत्व विकास पुस्तके. याशिवाय पत्रकारिता, शेती, खेळ, चरित्र व वैज्ञानिक पुस्तके इतर भाषांमध्ये गुजराती व इंग्रजी तसेच काहिशा प्रमाणात हिंदी पुस्तके वाचनासाठी उपलब्ध आहेत.
वाचनाच्या माध्यमातून सुसंस्कृत पिढी निर्माण होते स्पर्धेच्या युगात वाचनसंस्कृतीला महत्व देणे गरजेचे आहे. देवळालीत एकही शासकीय वाचनालय उपलब्ध नसल्याने लामरोडसारख्या गजबजलेल्या परिसरात पुढील पिढीवर बौद्धिक व धार्मिक संस्कार या वाचनालयाच्या माध्यमातून घडत आहे. याशिवाय परिसरातील सेवानिवृत्त नागरिकांसह ज्येष्ठ नागरिक व विद्यार्थी असा वाचक वर्ग आहे. त्यामुळे वाचनालयाच्या वेळेत सतत येथे माणसांचा राबता असतो.
- सुधाकर गोडसे, अध्यक्ष
देवळाली कॅम्प परिसरात वाचन संस्कृती रुजविण्यामध्ये क्रांती वाचनालयाचे बहुमूल्य योगदान आहे. आपण स्वतः शाळेत असल्यापासून आजपर्यंत या वाचनालयातील पुस्तकांचा वापर करीत आहोत. आज मी जे काही आहे त्यात या वाचनालयाचा सिंहाचा वाटा आहे हे सांगतांना मला अभिमान वाटतो. वाचनालायाची वाटचाल वृद्धिंगत होत राहो.
- गणेश गाढवे पाटील, राज्य कर निरीक्षक, वाचक
वयोवृद्ध नागरिकांना या वाचनालयामुळे आपला वेळ सार्थकी लावण्यासाठी संधी उपलब्ध आहे. अनेक ज्येष्ठ नागरिक या ग्रंथालयात येत कांदबरी, चरित्र व धार्मिक ग्रंथाचे वाचन करतात. याशिवाय सकाळच्यावेळी वर्तमानपत्रे व टीव्हीवरील बातमीपत्र पाहण्याचा लाभ घघेत विचारंची देवाणघेवाण करत असतात.
- वंदना माळी, ग्रंथपाल
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
