तपोवन मलशुद्धीकरण प्रकल्प पाहिल्यानंतर आपण घराबाहेर टाकलेल्या सांडपाण्याचे काय होते, हे जाणून घेतल्यानंतर उपस्थित नाशिककरांनी पाणीबचतीचा ठराव मंजूर केला. त्यासाठी जलबिरादरीचे उत्तर महाराष्ट्र संघटक राजेश पंडित यांनी पाणीबचतीसाठी आणि वापरादरम्यान काय काळजी घेतली पाहिजे, याबाबत मुद्दे मांडले अन् हे ठराव म्हणून मंजूर करावेत, असे आवाहन केले. यावेळी उपस्थितांनी हात वर करून ठराव मंजूर केले.
मंजूर ठराव असे
पाण्याचा वापर आवश्यक तेवढाच करावा.
पिण्याचे पाणी वाया जाणार नाही याची काळजी घ्यावी.
घरातील ओला कचरा बगीच्यातच जिरव‌ावा.
घरातून सांडपाणी बाहेर जाणार नाही, अशा नवीन प्रकल्पांचा अवलंब करावा.
आपले शहर स्वच्छ व सुंदर ठेवण्यासाठी पाणीबचतीबाबत जनजागृती करावी.
नाशिकसाठी आश्वासक पाऊल
‘महाराष्ट्र टाइम्स’ राबवीत असलेल्या उपक्रमांमुळे नाशिककरांमध्ये आपल्या शहराबद्दल अधिकाधिक जाणीव-जागृती निर्माण होत आहे. आपले शहर सुंदर आहे, त्याला अधिक सुंदर करण्यासाठी नाशिककरांनी वेगवेगळ्या उपक्रमांतून एकत्र आले पाहिजे. समस्या फक्त विचार करून सुटणार नाहीत, तर विचार प्रत्यक्ष कृतीतही आणले पाहिजेत, हा अनोखा संदेश ‘मटा’ नागरिकांमध्ये रुजवीत आहे. ‘आपल्या घरातून बाहेर पडणाऱ्या सांडपाण्याचे काय होतं?’ असा विचार नाशिककरांना करायला लावून प्रत्यक्ष मलशुद्धीकरण केंद्राला भेट घडविणे हा कौतुकास्पद उपक्रम असल्याच्या प्रतिक्रिया ‘जाणून घेऊया मटा संगे’ या उपक्रमात सहभागी झालेल्या अाबालवृद्धांनी व्यक्त केल्या. हे नाशिकसाठी आश्वासक पाऊल असल्याचा विश्वासही ‘मटा’वर व्यक्त केला.
महापालिका अधिकाऱ्यांचेही कौतुक
‘जाणून घेऊया मटा संगे’ या उपक्रमात नाशिककरांना माहिती देणाऱ्या अधिकाऱ्यांचे उपस्थितांनी कौतुक केले. अनेकदा अधिकाऱ्यांचा दृष्टिकोन आड आल्याने नागरिकांना एखाद्या प्रकल्पाबद्दल जाणून घेण्याची इच्छा असूनही पुरेशी माहिती मिळत नाही. मात्र, तपोवनातील प्रकल्पावर कार्यक्रमाच्या नियोजनापासून ते अाबालवृद्धांना प्रकल्पाची माहिती व भेट घडविण्यापर्यंत महापालिका अधिकारी व कर्मचारी धडपडत होते. त्याची उपस्थितांनी दखल घेत समारोपाला जाहीरपणे कौतुकही केले. लहान मुलांच्या अनेक प्रश्नांना उत्तरे देत ज्येष्ठांच्या शंकाकुशंकांना अधिकारी सकारात्मकतेने सामोरे जात होते. महापालिकेने सहभागी झालेल्या सर्वांचे आदरातीथ्य करीत चहापानाची व्यवस्थाही केली होती.
नाशिकच्या प्रतिमेला धक्का
‘जे काही करायचे ते महापालिकेने करायचे’, अशी सर्वसामान्य नागरिकांची भूमिका असते. खरे तर जेथे नागरिक कमी पडतील तेथे महापालिकेने आपले बळ वापरावे, अशी प्रशासनाची भूमिका हवी. मात्र, असे घडत नसल्याने शहरातील अनेक प्रश्न सुटताना दिसत नाहीत. शहरातून बाहेर गेल्यावर इतर लोक आपल्या शहराबद्दल काय बोलतात हे समजून घेताना नाशिकच्या प्रतिमेला धक्का बसतो आहे, अशी तीव्र प्रतिक्रियाही उपस्थित नाशिककरांनी व्यक्त केली. कोट्यवधी रुपये खर्च केल्यानंतरही गोदावरीचे प्रदूषण, रामकुंड व परिसराची स्वच्छता ठेवता येत नसेल, तर आपल्या शहराच्या प्रतिमेला धक्का बसत राहणार. त्यासाठी संबंधितांवर जबाबदारी निश्चित करून कडक कारवाईची गरज आहे. ही कारवाई महापालिकेच्या नगरसेवकांपासून अधिकाऱ्यांपर्यंत व अस्वच्छता पसरविणाऱ्या पर्यटकांपासून नाशिककरांपर्यंत प्रत्येकावर व्हायला हवी तरच शिस्त लागेल, अशी भूमिकाही अाबालवृद्धांनी व्यक्त केली.
जल अभ्यासक म्हणतात...
नाशिकलाही दुष्काळाच्या झळा बसायला लागल्या आहेत. खरे तर असे होऊच शकत नाही. या झळा आपल्या चुकांमुळे आपल्याला बसत आहेत. नाशिकच्या भूगर्भात प्रचंड पाणी आहे. त्या पाण्याचे पुनर्भरण कसे करावे, त्याचा वापर कसा करावा, याबाबत मात्र जनजागृती नाही. नैसर्गिक पाण्याचे स्रोत आपण बंद करीत आहोत. त्यामुळे आहे त्या पाण्यावरचा भार वाढतो. सांडपाणी व्यवस्थापन व नैसर्गिक पाण्याचे स्रोत पुन्हा कसे जिवंत करता येतील, याकडे लक्ष दिल्यास गोदावरीची प्रदूषणाची समस्याही कमी होण्यास मदत होईल.
- डॉ. प्राजक्ता बस्ते, प्राचार्या, आर्किटेक्चर अॅण्ड सेंटर ऑफ डिझाइन कॉलेज
कोट्यवधी रुपये खर्च करूनही गोदावरीशी संबंधित अनेक समस्या अजूनही तशाच आहेत. यात फक्त महापालिकेची चूक नाही, तर नाशिककर म्हणून आपणही व्यवस्थेवर नियंत्रण ठेवण्यात कमी पडत आहोत. एखादे काम झाल्यानंतर हे व्हायला नको होते, असे म्हणण्याऐवजी ते होण्यापूर्वी आवाज उठविण्याची गरज आहे, तरच गोदावरी स्वच्छ व सुंदर दिसेल. सांडपाणी शुद्धीकरणावर होणार खर्च होणारच नाही, यादृष्टीने नाशिककरांनी प्रयत्न करण्याची गरज आहे. समस्या निर्माणच होणार नाहीत, यादृष्टीनेही महापालिकेने प्रयत्न करायला हवेत.
- राजेश पंडित, संघटक, जलबिरादरी, उत्तर महाराष्ट्र
गोदावरीचे नैसर्गिक जलस्रोत सिमेंटीकरणामुळे झाकले गेले आहेत. त्यामुळे बाराही महिने पाणी असणाऱ्या अनेक कुंडांचे अस्तित्वच महापालिकेने नष्ट केले आहे. ही कुंडे जिवंत करण्याची गरज आहे, तरच अनेक समस्या सोडविणे शक्य होईल. नाशिकला पाण्याची कमतरता नाही. मात्र, आपणच सुशोभीकरणाच्या नावाखाली कृत्रिम पाणीटंचाई व गोदावरीच्या प्रदूषणात भर टाकत आहोत. कायद्याचा आधार घेऊन प्रश्न सोडविण्याची गरज का पडावी? आपल्या शहरासाठी आपणच एकविचाराने प्रयत्न केल्यास सांडपाणी ते गोदेचे प्रदूषण हे प्रश्न सोडविले जाऊ शकतात.
- देवांग जानी, गोदाप्रेमी नागरिक सेवा समिती
सांडपाणी नदीपात्रात सोडले जात असल्याने आपण आपलीच पाण्याची व्यवस्था दूषित करीत आहोत. त्यामुळे पाणी जपून वापरले पाहिजे व वापरलेले पाणी पुन्हा वापरात आणता येईल का, याचा विचार केला पाहिजे. शहरात अनेक प्रकल्प एक थेंबही पाणी व कचरा सोसायटीबाहेर जाणार नाही, अशा योजना वास्तवात आणीत आहेत. अशा प्रकल्पांना महापालिकेन सपोर्ट करण्याची गरज आहे. नाशिककरांनीही असे प्रकल्प स्वीकारून शहराचे भविष्य सुरक्षित केले पाहिजे. गोदावरी आपली आहे, तिला स्वच्छ ठेवले तरच आपणही आरोग्यसंपन्न राहू शकतो.
- नरेश भडकवाडे, तज्ज्ञ, इको हाउसिंग
गोदावरीचे आणि नाशिककरांचे नाते काही वेगळेच आहे. हे नाते अधिक घट्ट करण्यासाठी आपणच पुढाकार घेऊन सांडपाणी गोदावरीत मिसळले जाणार नाही, तसेच मलशुद्धीकरण प्रकल्पाचा भार कमी कसा करता येईल यादृष्टीने विचार आणि कृती करायला हवी. आपली नदी आणि शहर जाणून घेण्यासाठी ‘मटा’ व महापालिकेने या उपक्रमांना दिलेले बळ कौतुकास्पद आहे. आपले शहर आपणच स्वच्छ अन् सुंदर ठेवू शकतो, हा विश्वास ‘गोदावरीशी नाते जोडूया’ हा उपक्रम नक्कीच निर्माण करेल.
- शिल्पा डहाके, अभ्यासक, इंडियन इन्स्ट‌ट्यिूट ऑफ सायन्स एज्युकेशन अॅण्ड रिसर्च, मोहाली
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
